Varis Nedir?

Varis

Varis, özellikle alt ekstremitelerde görülen, genişlemiş ve kıvrımlı yüzeysel damarlar olup, damar kapakçıklarının yetersizliği ve kanın geri dönüşündeki bozulma sonucu ortaya çıkar. Kronik venöz yetmezlikle ilişkili olan varisler, tedavi edilmezse bacak ağrısı, şişlik, ağırlık hissi, cilt değişiklikleri ve ülserlere yol açabilir. Risk faktörleri arasında yaş, kadın cinsiyet, gebelik, obezite, uzun süre ayakta kalma ve genetik yatkınlık bulunur.

Varis hastalığının başlangıcında damarların genişlemesine bağlı olarak şişlikler görülürken, hastalığın ilerlemesiyle birlikte daha belirgin damar yumruları ortaya çıkabilir ve hatta damarlarda çatlamalar meydana gelebilir.

Varis başlangıçta genellikle görsel rahatsızlık verse de daha sonrasında ağrıya yol açabilmektedir. Toplardamar (venöz) yetmezliği oluşursa bacaklarda şişme meydana gelir. Varis damarlarda pıhtı oluşturursa (tromboflebit) adı verilir. Varis bacaklarda ağrı, şişlik ve kızarıklık yapabilir.

Varis vücudun birçok yerinde meydana gelebilir. En sık görülen bacak varisleridir. Dolayısıyla varis nedir diye sorulduğunda kastedilen bacaklardaki varistir.

Varis Toplardamar Yetmezliğidir!

Varis bacaklardaki kirli kanı temizlenmek üzere akciğere taşıyan yüzeyel toplardamarlardaki yetmezliktir.

Bacaklardaki kirli kan çeşitli faktörler yardımı ile bacaklardan pompalanarak akciğere gelir. Bu kanın yer çekimi ile tekrar geri dönmesine bacak toplardamarlarında bulunan kapakçıklar engel olur.

Kapakçıklar çeşitli kalıtımsal ve diğer faktörler sonucu işlevini yapamaz hale gelirse akciğere gönderilen kan, yer çekimi etkisi ile geri kaçar (Reflü) ve bacak toplardamarlarında birikerek özellikle kendini istenmeyen görüntü, ağrı, acı ve şişkinlikle kendini hissettiren varis adı verilen rahatsızlığı ortaya çıkarır.

Varis Ne Demek?

Varis ne demek? denildiğinde temelde bacak toplardamarlarının genişlemesi ve işlevini yerine getirememesidir, diye cevaplanabilir. Genişleyen toplardamarlar kirli kanı kalbe taşıma görevini yapamaz. Sonuçta damar plastik bir poşet gibi olur. Kalbe dönemeyen kirli kanın damar içinde kalması nedeniyle ağrı, sızı, kramplar, kaşıntı ve renk değişikliği meydana gelir.

Varis Hastalığı Nedir?

Varis Hastalığı ile varis aynı şeyi ifade etmektedir. Varis hastalığı bacak toplardamarlarındaki genişleme sonucu ortaya çıkan hastalığa verilen isimdir. Bacaklarda oluşan bu damar genişlemesi nedeniyle oluşan dolaşım bozukluğu pıhtı atmasına neden olabilir. Bu nedenle varis hastalığı tedavi edilmesi gereken önemli bir hastalıktır.

Varis pek çok insanda görülen bir durumdur. Pek çok kişide genellikle az sayıda varis belirtisi görülür. Bu nedenle pek çok varis hastası varis olduğunu fark etmeyebilir.

Varis hastalığı bazen hafif ve orta derecede ağrıya sebep olabilir. Bunun yanı sıra kan pıhtısı birikmesine neden olabileceği gibi lerleyen aşamalarda varis yaralarının oluştuğu da görülür.

Varis yaralarının tedavisinden önce varislerin tedavi edilmesi gerekir aksi halde varis tedavisi yapılmadan varis yaraları iyileşmez.

Varis Nedenleri

Varis oluşumuna etki eden pek çok sebep bulunmaktadır. Varise neden olarak;

• Gebelik
• Şişmanlık
• Ayakta iş yapmak
• Uzun süre ayakta kalmak
• Doğum kontrol hapı kullanımak
• Dar kıyafetler giymek
• Uzun süren kabızlık
• Genetik yatkınlık olarak sayılabilir.

Varis Nasıl Başlar?

Varis başlangıcı, bacakta kılcal damarların artması şeklinde veya genişlemiş bir damarın görülmesi ile fark edilir. Bunun yanı sıra ağrı ve kramplar ile de varis kendini gösterebilir.

Hastalar bazen başka hiçbir bulgu olmadan kramplar nedeni ile başvurabilmektedir. Varis başlangıcı tespit edildiği anda tedavi edilirse hastalık daha fazla ilerlemeden, kişi çok fazla eziyet çekmeden problemin önüne geçilebilir.

Varis Evreleri

CEAP (Clinical severity, Etiology, Anatomy, Pathophysiology) Sınıflandırması

Amerikan Venöz Forum’un uluslararası komitesi tarafından ilk olarak 1994 yılında hazırlanmış ve 2004 yılında da revize edilmiştir. C harfiyle karakterize edilen hastalığın klinik komponent puanı, son aşamada aktif ülseri tanımlayan 6 ile tamamen asemptomatik hastaları tanımlayan 0 arasında değişmektedir.

C skorunun yanına eklenen A ya da S, hastanın asemptomatik ya da semptomatik olduğunu göstermektedir (CEAP 2S gibi). Günlük kullanımda sıklıkla sadece C skoru ile yetinilmekte, E, A ve P skorları genellikle kullanılmamaktadır.

Bu sınıflandırma, hastanın muayenesi ve hastalığın şiddetinin derecelendirilmesi için oldukça başarılıdır. Ancak tedaviye cevabın değerlendirilmesi için uygun değildir.

C (Clinical)

• C0: Görünür bulgu yok (ağrı olabilir)
• C1: Telenjiyektazi ya da retiküler venler
• C2: Varis
• C3: Venöz ödem
• C4: Ciltte trofik değişiklikler
• C5: İyileşmiş ülserle beraber trofik değişiklikler
• C6: Aktif ülser
• A: Asemptomatik
• S: Semptomatik

E (Etiologic)

• EC: Konjenital
• EP: Primer
• ES: Sekonder
• EN: Sebep saptanamayan

A (Anatomic)

• AS: Süperfisyel
• AP: Perforan
• AD: Derin
• AN: Saptanamayan

P (Pathologic)

• PR: Reflü
• PO: Obstrüksiyon

Venous Clinical Severity Score (VCSS)

Bu skorlama sisteminde; cilt değişiklikleri, inflamasyon, pigmentasyon, endurasyon ve ülser varlığı gibi venöz hastalığın 9 temel özelliği 0 ile 3 arasında skorlanmaktadır. Bu skorlama sistemi tedaviye cevabın değerlendirilmesi için daha uygundur.

Varisler yaşla ve yaşam biçimine bağlı olarak yavaş yavaş ortaya çıkabileceği gibi aniden de ortaya çıkabilir. Ancak varislerin çoğu kendisini kılcal varislerin oluşmasıyla ortaya koyarlar.

Kalın ve orta boy varisler oluşmaya başladığında ilk belirti olarak kılcal varislerin çoğalması meydana gelir. Bu nedenle kılcal varislerin yoğunluğunun arttığı görüldüğünde altta yatan daha büyük varislerin de mutlaka araştırılması gereklidir.

Sadece kılcal varislerin görülmesi halinde doğrudan kılcal varis tedavisine geçilmemesi gerekir. Eğer kalın damarlarda varis var ve kılcal varisler bunlara bağlı oluşmaya başladı ise kılcal varisler tedavi edilse bile kısa bir süre sonra kılcal varislerin yenilerinin ortaya çıkması kaçınılmazdır.

Varis Çeşitleri

• Büyük Varisler: Bacak derisinde belirgin çıkıntılı şekilde olan, gözle görülebilen ve çapları 4-15 mm arasında bulunan varislerdir. Bu varislerin bilimsel ismi Variköz Ven dir.
• Orta Boy Varisler: Bacak yüzeyinde hafif çıkıntı oluşturan, rengi genellikle mavimsi yeşil ve çapları 2-4 mm arasında bulunan varislerdir. Bu varislerin bilimsel adı Retiküler varistir.
• Kılcal Varisler: Cilt yüzeyinde çıkıntı oluşturmayan ancak örümcek ağı şeklinde, kırmızı ve mor renkli çapları 1-2 mm den küçük olan varislerdir. Bilimsel adı ise Telenjiektazi varistir.

Varis Belirtileri Nelerdir?

En sık görülen varis belirtileri arasında bacak damarlarının görünürlüğünün artması, genişleyerek şişmesi, ağrı ve sızıya neden olması, ileri aşamada ayak bileklerinde yaraların çıkması olarak sayılabilir. Tüm varis belirtilerini /varis-belirtileri yazımızdan inceleyebilirsiniz.

• Bacaklarda ağrı veya ağırlık, yanma hissi, zonklama, kramplar, bacak şişmesi,
• Çıkıntılı damarlar, bacaklardaki morluklar, "ağ" ve "örümcek damarlar",
• Bacaklarda ağırlık ve ağrı,
• Kronik yorgunluk,
• Şiddetli şişme,
• Bacaklardaki varisli damarlardan birinin bölgesinde kaşıntı v.b.
• Ayak bileği bölgesinde bir ülserin varlığı (şiddetli bir vasküler patolojiye işaret eder ve acil eylem gerektirir).

Varisin Zararları Nelerdir?

Varisin zararları, kirli kanın toplardamar içinde birikmesi ve beklemesi nedeniyle oluşur. Varisli hastada kirli kan bacak damarlarında birikince çevre dokuya sızar ve dokunun beslenmesi bozulmaya başlar.

• Doku beslenmesini bozar,
• Ağrı ve sızlama yapar,
• Kramp yapar,
• Uzun dönemde kaşıntı yapar,
• Varis yaraları oluşur,
• Damarda pıhtı oluşur.

Tıkalı bir kanalizasyon gibi atık maddeler etrafa sızmaya başlar. Bunun sonucu olarak sızlamalar, ağrı, kramplar ve uzun dönemde kaşıntılar baş gösterir.

Varis tedavisi ertelendikçe renk değişimi ve daha da sonra varis yaraları oluşmaya başlar. Bunların dışında damar içindeki durağan kan pıhtılaşmaya meyillidir. Yani varisin zararları arasında damar içinde oluşan pıhtıyı da sayabiliriz. Dolayısıyla tedavide çok geç kalınmaması iyi olacaktır.

Damar hastalıkları yavaş ilerler ve tedavi edilmezse yavaş yavaş çeşitli komplikasyonlara yol açar;

• Ödem,
• Skleroz,
• Cilt pigmentasyonu,
• Tromboz, kanama,
• Trofik ülserler.

Varis hastalığının damar tıkanıklığına ve bazen de sakatlığa yol açtığı sık durumlar vardır. Bu durumda sorun estetik ve güzellik değil, sağlığı korumaktır. Erken dönemlerde varisi iyileştirmenin daha kolay olduğu unutulmamalıdır.

Varis Tedavisi Nasıldır?

Varis tedavisi çerçevesinde, varisleşmiş damarların kapatılmasından başka çare yoktur. Varisleşmiş damarların dışarıdan kremle, ilaçlarla, çoraplarla veya sülük gibi parazitlerle tedavisi ne yazıkki mümkün değildir. 

Geçmişte varis tedavisi amacıyla yapılan varis ameliyatlarında, varisleşmiş damarlar kopartılarak çıkartılırken şimdi varisleşmiş damarlar aşağıda anlatacağımız yöntemlerle kapatılmakta ve tedavi edilmektedir.

Varis Oluşumunu Nasıl Engelleriz?

Varis oluşumunu bacaklarımıza iyi bakarak engelleyebiliriz. Bunun için spor yapmak, doğru beslenmek, aşırı kilo almamak, uzun süre ayakta durmamak, ya da uzun süre hareketsiz biçimde durmamak sayesinde yapabiliriz. Varis hareketsizliği sever ve hareketsiz ve kilolu insanlarda çok görülür. O yüzden hareketli olmakta büyük yarak vardır.